مسجد از مهم‌ترین نهادهای جامعه اسلامی با کارکردی جامع و چندمنظوره به شمار می‌آید و همواره در طول تاریخ اسلام نقش بنیادین و محوری در شکل‌گیری تمدن اسلامی و پیشرفت جامعه ایفا نموده است. جایگاه مسجد درگذر زمان فرازوفرودهایی داشته است که بالاترین میزان اثربخشی مسجد در جامعه را می‌توان در نهضت‌های دینی و سیاسی تاریخ اسلام مشاهده نمود. با پیروزی انقلاب اسلامی این روند ادامه پیدا کرد و مسجد نقطه شروع قیام‌ها بود. اما باید برای دستیابی و ایجاد سبک زندگی اسلامی نکات و ظرافت‌هایی را رعایت کرد. لذا در ادامه به گردآوری و تبیین ویژگی‌های مسجد طراز از نگام امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری
الف) چیستی مسجد طراز اسلامی
1. ماهیت
مسجد مظهری از آمیختگی دنیا و آخرت در اسلام است. جایی که انسان خود را به منبع فیض و قدرت الهی وصل می‌کند. مسجد ، مظهری از آمیختگی نماز و ذکر و نیایش با سامان زندگی اجتماعی است. آنچه مسجد را از دیگر عبادتگاه‌های ادیان دیگر متمایز می‌کند این است که در مسجد علاوه بر عبادت، پایگاه سیاست و نشاط و اخلاق بوده و همچنین سنگری هستند برای حفظ انقلاب و اسلام.
2. شاخص‌ها
مساجد باید آباد باشد و همه نشانه‌های توجه به اقامه نماز در شهر اسلامی دیده شود. باید صدای اذان از مناره‌های مسجد شنیده شود اما نباید اسباب زحمت مردم باشد، لذا اذان صبح با بلندگو گفته نشود بهتر است. مساجد در هنگام نماز باید مالامال از انسان‌های خاضع و ذاکر باشد، وظیفه‌داریم با حضورمان در مساجد آن‌ها را آباد کنیم. یک نکته مهم در آباد کردن مساجد حضور روحانی شایسته است. هم‌اکنون برخی مساجد خالی از امام جماعت است.
در شهرها و روستاها باید مساجد مرکز و کانون فعالیت‌ها باشد و به‌عنوان قطب اصلی سامان زندگی مطرح شود. مساجد را همچون دل‌های جوانان پاکیزه و پیراسته، لبریز از شور و انگیزه و نشاط کنید. مساجد معطر، زیبا و رغبت‌انگیز نشان داده شود و نور معرفت و محبت و انس و صفا از آن ساطع بشود. در هر محله‌ای مساجد باید مأمن و مایه خیر و برکت مردم باشند.
مساجد باید رابطه خود را با نخبگان علمی، اجتماعی، هنری و ورزشی برقرار و مستحکم کند. باید در محل و در برابر چشم مردم از دانش آموزان ممتاز و برجسته تقدیر شود. جذابیت عامل گرایش جوانان به مسجد می‌شود نباید فقط سالخوردگان در مسجد حاضر شوند!. یکی از بهترین زمان‌ها برای ایجاد این ارتباط ماه رمضان و افطاری دادن است. افطاری‌های ساده و بی پیرایه تا فرصتی باشد که فقرا و مستمندان نیز در مساجد حاضر شوند.
3. آثار و کارکردهای مسجد
· کارکرد عبادی: نماز در مسجد و با جماعت مؤمنان، بارش رحمت الهی را انبوه تر و دلنشین تر می‌کند. فرصت تلاوت و انس با قرآن و انس با ادعیه وارده اهل‌بیت را مغتنم بشمارید.
· کارکرد سیاسی: در صدر اسلام مسجد مرکز سیاست بود و ازآنجا مسائل سیاسی طرح ریزی می‌شد. ارتش‌ها و جیش‌ها ازآنجا حرکت می‌کردند و ازآنجا رهبری می‌کردند. در مسجد پیغمبر، مسائل سیاسی اجتماعی بیشتر از مسائل عبادی نماز و روزه بود. بسیاری از مشکلات در آنجا و با اجتماع مردم مطرح و حل می‌شد. مسجد باید پایگاهی برای رتق‌وفتق امور مسلمین باشد. باید با اجتماع روزانه خود در مساجد از وضعیت یکدیگر و مستمندان مطلع باشید.
· کارکرد تبلیغی: منبرها و پایگاه‌های عظیم تبلیغ یکی از نافذترین و قوی‌ترین رسانه‌های تبلیغی است. در سخنرانی‌ها معارف نماز نیز در کنار مسائل نماز گفته شود. تبلیغ سنتی و رودررو ای که در مساجد وجود دارد بی‌بدیل است و باید آن را حفظ کرد
· کارکرد آموزشی: مساجد باید مرکز تفکر و تأمل و تصفیه روح است، باید مرکز تربیت‌های صحیح اسلامی‌باشد. مساجد مدرس تفسیر و حدیث و منبر معارف اجتماعی و سیاسی و کانون پرورش اخلاق است. باید مردم را انذار کرد و روح معنویت را در میان آن‌ها بیدار کرد.
ب) چگونگی مسجد طراز اسلامی
1. آسیب‌شناسی
· آفات: یکی از نقاط ضعف کمبود مسجد در شهرها و روستاها نپرداختن به پاکیزگی و نپرداختن به رابطه با مأمومین است. عده‌ای خیال می‌کنند حال که پیروز شده‌ایم دیگر نیازی به مسجد نداریم درحالی‌که ما برای مسجد و اداره آن قیام کردیم. نباید مساجد مورد بی‌اعتنایی قرار گیرند. یکی دیگر از آفات زرق‌وبرق داشتن مساجد که نماد اسلام آمریکایی هست. همچنین نباید در مسجد هنگامی‌که امام جماعت مسلمین را خطاب می‌دهد، مورد طعنه قرار گیرند.
· موانع: دشمن تلاش می‌کند که مسجد را خالی کنند و بعد از خالی کردن سنگرها، حمله کنند. این‌یک توطئه است. آن‌ها می‌خواهند روحانیت را از مسجد بیرون کنند و مانند مسجد ضرار قصد تخریب حکومت اسلامی رادارند.
2. تکلیف شناسی
· مردم و جوانان: ملت مبارز باید مساجد، این سنگرهای اسلامی را حفظ کند و با حضور در نماز جماعت آن را رونق بخشند. جوانانی که در شب‌های قدر در مساجد گردهم آمدند این رابطه را حفظ کنند. باید جوانان حضورشان در نماز جماعت و مساجد جدی باشد.
· مسئولین و نهادهای نظام: از چیزهایی که حتما باید مورد توجه قرار گیرد و مسئولین به آن توجه کنند، پرداختن و اهتمام به مساجد است. مسجد سازی و مسجد پردازی باید در ردیف اول اعتبارات فوق‌برنامه مدیران قرار گیرد.
· متولیان و امام مساجد: علما و ائمه مساجد وظیفه‌دارند با فعال کردن مساجد، مردم را در سنگرها حفظ کنند. باید برای تحول بخشیدن و پیشرفت بیشتر مساجد برنامه‌ریزی شود و همچنین در محله‌ها میان مساجد و مراکز آموزشی پیوند تعریف‌شده و شایسته‌ای برقرار گردد.
· نیروی مقاومت بسیج: بسیجیان نباید مساجد را رها کنند زیرا آنجا بهترین مکانی است که در اختیاردارند. آن‌ها باید با مردم و ائمه جماعت گرم و صمیمی باشند و با حضور خود در نماز جماعت این رابطه را حفظ کنند. همچنین حضور روحیه بسیجی باید فضای مسجد را زنده، پرنشاط و لبریز از امید سازد.
امید است با عنایت خداوند متعال و با اهتمام و اتخاذ این نکات مسجدی در طراز انقلاب و نظام اسلامی داشته باشیم.
ان‌شاءالله
